Wincenty Różański

---

Życiorys

Lata dziecięce w Mosinie

Wincenty Różański przyszedł na świat 12 lipca 1938 roku w Mosinie, położonej nieopodal Poznania, w rodzinie z klasy robotniczej. Jego ojcem był Cezary, powstaniec wielkopolski oraz ogrodnik zatrudniony w sanatorium w Ludowikowie, a matką Józefa z domu Frąckowiak. W rodzinie Różańskich wychowywało się pięcioro dzieci, spośród których najstarszy syn postanowił zostać architektem i plastykiem, natomiast drugi zajął się nauczaniem elektroniki na poziomie akademickim. W rodzinie Różańskich znajdowała się również artystka malarka, Joanna Różańska, będąca jedną z sióstr Wincentego.

Życie w Poznaniu

Po opuszczeniu Mosiny, Wincenty wraz z bliskimi przeniósł się do Poznania, gdzie zamieszkał przy ulicy Ostrobramskiej, w okolicach pętli na Górczynie, w domu, który znalazła dla nich jego matka. Ukończywszy technikum księgarskie, zdał maturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, jednak z uwagi na niezdanie egzaminów studiów tych nie ukończył. Jego życie zmieniło się dramatycznie, gdy po odbyciu służby wojskowej, co było dla niego traumatycznym doświadczeniem, został odesłany tam przez ojca do szpitala, gdzie zdiagnozowano schizofrenię paranoidalną. Problemy zdrowotne, które z tego wynikały, odbiły się negatywnie na jego życiu, a liczne hospitalizacje nie przyniosły ukojenia, a raczej pogłębiły jego stan zdrowia.

Stan wojenny oraz późniejsza śmierć matki były dla niego ciężkimi do zniesienia wydarzeniami. W rozmowie, którą przeprowadził z Andrzejem Niziołkiem dla „Gazety Wyborczej” w 1998 roku, Wincenty umiejętnie wyraził swoje uczucia względem Poznania, stwierdzając, że nie odczuwa szczególnej więzi z miejscem spędzonym w dorosłym życiu. Miasto traktował jako tło swojej egzystencji, nie przywiązując nadmiernej wagi do okoliczności swego narodzenia i miejsca spoczynku. Jedyne emocjonalne wspomnienia wiązał z czasami studiów.

W roku 2000 Różański zawarł małżeństwo z Małgorzatą Kasztelan, utalentowaną muzykiem, flecistką, pianistką i pedagogiem, która po jego odejściu z wielką pasją dbała o pamięć swojego męża, poetę Witka Różańskiego. Wincenty Różański przez całe swoje życie mieszkał w Poznaniu, a jego życie zakończyło się tragicznie 3 stycznia 2009 roku, kiedy to zginął w wyniku nieszczęśliwego wypadku.

Duchowe braterstwo Edwarda Stachury i Wincentego Różańskiego

Początek

Sesja poetycka, która miała miejsce w Poznaniu w 1961 roku, przyniosła ze sobą niezapomniane spotkanie dwóch wielkich dusz literackich – Edwarda Stachury i Wincentego Różańskiego. W tym przyjemnym otoczeniu restauracji „Regionalna” młody Witek, będący na początku swojej artystycznej drogi, zwrócił uwagę Stachury swoją żywiołowością oraz poczuciem humoru. Edward, zafascynowany jego osobowością, z łatwością poddał się śmiechowi, który rozbrzmiewał podczas ich interakcji.

Początkowo, ich przyjacielska więź rozwijała się w atmosferze wzajemnego wsparcia. Wincenty wielokrotnie przebywał w Warszawie, gdzie z bliska obserwował twórczy proces Edwarda. Pamięta, jak Stachura, pracując nad swoimi tekstami w nocnych godzinach, często zjawiał się w kuchni Różańskiego, gdzie spokojnie poruszali tematy twórcze i osobiste. Przy tym, Witek jawił się jako głos sumienia, mocno związany z pierwotnym dążeniem do twórczości.

Różański był świadomy głębokiego wpływu, jaki Stachura miał na jego życie. Wobec licznych kolegów z literackiego świata, to właśnie Edward miał ogromne znaczenie w kształtowaniu Witka jako artysty. Choć był oryginalnym poetą, podążającym własną ścieżką, Stachura stał się dla niego mentorem, oferującym nie tylko opiekę, ale także wprowadzającym go w krąg literackich znajomości.

Syn bogini

Edward Stachura często określał Wincentego jako „syna bogini”, co najlepiej oddaje głębię ich relacji. Od momentu, gdy po raz pierwszy zetknął się z twórczością Różańskiego, dostrzegł w nim niezwykły talent, który warto było wspierać. Swoim wysiłkiem zdobiegał wydania jego wierszy, a także zabiegał o stypendia oraz przychylność krytyków literackich.

Wzajemny wpływ przyjaciół ujawniał się nie tylko w ich rozmowach, ale także poprzez twórczość. Różański, dzięki bliskiej relacji z Edwardem, mógł rozwijać swoje umiejętności oraz korygować teksty, które pisał. Wintcenty stawał się również lepszym poetą, co Edward dostrzegał i doceniał. Pomimo krytycznej natury Stachury, dostrzegał w Różańskim potencjał, który obiecywał ekscytującą przyszłość.

Relacje między nimi były pełne emocji, co można zauważyć w ich listach, pełnych serdeczności i wyrażających tęsknotę. W swoich wiadomościach obaj pisarze często wspominali chwile spędzone razem, zapewniając o wzajemnej miłości i przyjaźni, która przetrwała przez długie lata.

Duchowe braterstwo

Bezspornym jest, że Edward Stachura odgrywał niezwykle ważną rolę w życiu Wincentego Różańskiego. Ich niezależny związek oparty był na wyrozumieniu i wsparciu, co przyczyniło się do zmniejszenia lęków i izolacji, jakie niósł ze sobą stan zdrowia Witka. Edward, będąc nie tylko przyjacielem, ale także mentorem, wprowadzał Witka w przyjaźń ze swoimi lękami, zachęcając do ich twórczej ekspresji.

Pomimo różnych dróg twórczych, istniejące podobieństwa w ich poezji są nie do zignorowania. Przez długie lata ich relacje były silne, aż do tragicznych momentów, które ponownie sprawiły, że Witek musiał stawić czoła własnym emocjom. Stachura, chociaż był silnym ogniwem ich więzi, postanowił zakończyć swoje społeczne cierpienie, co miało znaczący wpływ na dalsze życie Różańskiego.

Tak więc, twórczość Wincentego stała się reaktywnym wyrazem hołdu wobec Stachury. Czas żalu i refleksji nad ich niezatarte relacje uczyniły z Witka poetę, którego twórczość została przekształcona w zarzewie samodzielności. W końcu każdy z nich ukazał swoje rozumienie miłości oraz relacji w inny sposób, tworząc wyjątkowy dialog między sobą, który niezmiennie kształtował ich artystyczne życia.

Dzieła (chronologicznie)

Wincenty Różański to postać, której twórczość obejmuje szereg wyjątkowych dzieł, które miały swoje premiery w różnych latach. Poniżej znajduje się chronologiczna lista jego najważniejszych publikacji:

• Wiersze o nauce nawigacji między kamieniami (1968; arkusz),
• Dziecko idące jak włócznia śpiewało (1970),
• A brzoza kwitnie (1973; arkusz),
• Przed czerwonymi słońca drzwiami (1976),
• Mieszkam w pogodzie (1979),
• Zakole (1981),
• Frente A La Puerta Roja Del Sol (1983; meksykański wybór wierszy w przekładzie na hiszpański, tłum. Barbara Stawicka – Muñoz),
• Światłolubne (1984),
• Wiersze – dzieci (1985),
• Nam ciszy nam wiatru potrzeba (1986),
• Bądź pozdrowiona chwilo… (1989; wybór wierszy),
• Będziemy piękniejsi (1990),
• Oddech i gest (1990),
• Córeczka poezja (1993),
• Wszystko nie to (1998),
• Została pusta karta dań tego świata (1998),
• Chciałem zmienić świat (1999),
• Ręce Marii Magdaleny (2000),
• Wędrujemy do Szeol (2001; wybór wierszy),
• Posrebrzane pola słów (2001; wydanie limitowane wydane razem z wierszami Krzysztofa Wiśniewskiego),
• Posrebrzane pola słów (2008; wydanie drugie w większym nakładzie).

Obok jego twórczości, z ciekawą perspektywą na jego życie i osiągnięcia można zapoznać się z publikacją:

• Któż to opisze, któż to uciszy (1997; rozmowy z Wincentym Różańskim) autorzy Piotr Kępiński i Andrzej Sikorski.

Również twórczość poety znalazła swoje odbicie w filmie:

• Będziemy piękniejsi (2003; film dokumentalny) reż. Tadeusz Żukowski.

Nagrody i wyróżnienia

W bogatej karierze artystycznej Wincentego Różańskiego, nagrody i wyróżnienia odgrywają istotną rolę, podkreślając jego wpływ na kulturę i literaturę. Oto lista niektórych z najbardziej prestiżowych odznaczeń, które otrzymał:

• medal Młodej Sztuki,
• nagroda literacka stołecznego miasta Poznania im. Jana Kasprowicza,
• XII Międzynarodowy Listopad Poetycki,
• odznaka honorowa Miasta Poznania,
• odznaka „Za zasługi w rozwoju województwa poznańskiego”,
• odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”,
• srebrny Krzyż Zasługi,
• nagroda artystyczna Rady miasta Poznania,
• nagroda Marszałka Województwa Wielkopolskiego,
• pierścień Mędrców Betlejemskich.

---

Oceń: Wincenty Różański

---